ارسال شده توسط حضرت آیه الله علوی گرگانی در 89/1/30:: 12:37 عصر
پیشگفتار
صفحات زرّین کتاب پر برگ تاریخ، مردان بزرگى را به ما مىنماید که در راه نجات انسانها از گرداب فساد و منجلاب بدبختى و گمراهى از هیچ کوششى فروگذار نکردند. مردانى که زندگى پر بار خویش را وقف هدایت بشر نمودند. پیامبران الهى و اوصیاء آنان قافله سالار این گروهند. آنان در تاریخ بشریت جلودار روشنى و آگاهى بوده و در رشد و اعتلاى ارزشهاى انسانى برترین مرتبه را به خود اختصاص دادند. عقلها را برانگیختند و مردم را از سستى و نادانى به تلاش و تفکر و ایمان فرا خواندند و سر خویش بر سر این هدف نهادند.
عالمان دین نیز ادامهدهندگان همین راهند و مانند پیامبران الهى در راه هدایتگرى و نبرد با جهل و نادانى و فساد و بىدینى گام نهادند و مشعل فروزان هدایت را به دست گرفته و راه پر پیچ و خم تاریخ را در برابر ظلمتزدگان روشن نمودند.
به راستى آنان مصداق اتمّ »العلماء ورثة الأنبیاء« و آینه تمام نماى »الفقهاء اُمناء الرسل« و »المؤمنون الفقهاء حصون الاسلام« مىباشند. آنان در راه رساندن پیام رسولان خدا و گسترش مرام خاتم پیامبران تمام توان خویش را به کار گرفتند و آن را از تمام آفتها و گزندها مصون داشتند و از رنج و بلا نهراسیدند و در این راه، فقر و غربت و بیمارى و تبعید و اسارت و شهادت آنان را از هدف خود باز نداشت.
سپاس خداى را که این ستارگان فروزان هماره خوش درخشیدند و نور پاشیدند و هدایت نمودند، و با غروب آفتاب عمر یکى از آنان است که خداوند، دیگر کسان را به جایش برمىگمارد و وظیفه خطیر »بیان احکام حلال و حرام« را بر عهدهشان وا مىنهد. آنچنانکه خداوند بزرگ فرمود:
»ما ننسخ من آیة أو ننسها نأت بخیر منها أو مثلها«
پس از درگذشت اندوهبار مراجع بزرگ تقلید حوزههاى علمیه قم و نجف اشرف، اینک شاهد درخشش اختران تابناک فقاهت در آسمان حوزه علمیه قم هستیم »والحمدللّه«، که یکى از ایشان فقیه اهلبیت عصمت و طهارت حضرت آیتاللَّه العظمى آقاى حاج سید محمد على علوى حسینى گرگانى »مد ظلّه العالى« است، که در این مجال کوتاه نگاهى بر زندگانى ایشان مىافکنیم و تفصیل را به وقتى دگر وامىنهیم.
فهرست زندگی نامه حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (مدظله العالی )
خاندان
ولادت
رویای صادقه
تحصیلات
اساتید
تدریس
تبلیغ دین
شیوه تدریس
مرجعیت
تالیفات
بناهای ماندگار
خاندان
پدر بزرگوار ایشان، آیتاللَّه آقاى حاج سید سجاد علوى گرگانى - طاب ثراه
- نخستین شخصیت علمى منطقه »گرگان و دشت« و از مشهورترین علماى استان
مازندران به شمار مىرفت. وى در سال 1322ق در یکى از روستاهاى گرگان -
النگ - در خانه آقا سید قاسم - که مردى دائم الذکر و متهجد و مؤمن و متدین
بود و پسر دار نمىشد و با توسلات و ادعیه و اذکار فراوان، خداوند این پسر
را در 65 سالگىاش بدو بخشید و پس از چند سال هم چشم از جهان فرو بست - به
دنیا آمد. در حالیکه نوجوان بود، تندباد اجل، گوهر پدر و مادرش را به
فاصله سه روز از کَفَش ربود و سرپرستى وى را مرحوم آیتاللَّه حاج ملا
محمد هاشم کبیر کردکویى به عهده گرفت و مقدمات و ادبیات و بخشى از علوم
دینى را از او آموخت. در سال 1344ق، به مشهد مقدس عزیمت نمود و نزد اساتید
بنامِ حوزه علمیه آن شهر مانند حضرات آیات: میرزا مهدى اصفهانى، ملا هاشم
خراسانى، فاضل بسطامى و ادیب نیشابورى اوّل، سطوح عالیه را فرا گرفت. در
1347ق به حوزه علمیه قم مهاجرت کرد و در محضر آیات عظام: حاج شیخ
عبدالکریم حایرى یزدى، حاج شیخ محمد على حایرى قمى، حاج میرزا محمد فیض
قمى، حاج شیخ ابوالقاسم قمى، میرزا محمد على شاه آبادى و میرزا محمد ثابتى
همدانى - قدس اللَّه اسرارهم - زانوى ادب به زمین زد و فقه و اصول و حکمت
و کلام را فرا گرفت در سال 1353 ق، به توصیه استاد بزرگوارش آیتاللَّه
حایرى یزدى به نجف اشرف رفت و مبانى علمى خویش را نزد آیات عظام: سید
ابوالحسن اصفهانى، شیخ محمد کاظم شیرازى، محقق اصفهانى و آقا ضیاء عراقى
استوار ساخت و سخت مورد توجه آیتاللَّه سید ابوالحسن اصفهانى قرار گرفت و
همزمان به تدریس سطوح عالیه پرداخت )که از جمله شاگردانش در نجف، حضرات
آیات: شیخ محمد ابراهیم و شهید شیخ مرتضى بروجردى - فرزندان آیتاللَّه
العظمى حاج شیخ على محمد بروجردى - ، و حاج میرزا على محدث زاده و حاج
میرزا محسن محدثزاده - فرزندان محدث بزرگوار حاج شیخ عباس قمى)ره( و
مرحوم شهید نواب صفوى بودند( وى، پس از 12 سال اقامت در نجف، بنا به
تقاضاى فراوان مردم گرگان از آیتاللَّه سید ابوالحسن اصفهانى و امر معظم
له، در 1365ق رهسپار ایران شد و در حوزه علمیه قم رحل اقامت افکند و به
تدریس سطوح عالیه فقه و اصول پرداخت )که از جمله شاگردانش مرحوم
آیتاللَّه حاج آقا شهاب اشراقى بوده است(. پس از چندى، با اصرار مردم
متدین گرگان و امرِ آیتاللَّه العظمى بروجردى، در 1366ق به گرگان بازگشت
و به اقامه جماعت و تبلیغ دین )در مسجد جامع(، تدریس علوم دینى )در مدرسه
عمادیه( - که از جمله شاگردانش فهرستنگار مشهور مرحوم استاد محمدتقى
دانشپژوه، و فرزندان بزرگوارش، و حضرات آیات: طاهرى گرگانى و جناتى
شاهرودى بودهاند ، بناى حسینیهها و مساجد و امامزادگان )که تعداد آنها
به 200 بنا مىرسد(، تفسیر قرآن - که چهار بار آن را به صورت کامل تفسیر
نمود - و گرهگشایى از مشکلات مردم و حلّ و فصل امور عامه پرداخت. وى به
واسطه دارا بودن ملکات فاضله اخلاقى و مقام علم و دانش و تقوا، و بیان
شیوا در مواعظ و نصایح و تفسیر قرآن، مورد توجه علما و مردم آن منطقه - از
شیعه و سنّى - قرار گرفته و در فقه و تفسیر و اخلاق، گوى سبقت را از
همگنان ربوده بود. او در پنجم ربیع الثانى 1407ق بدرود حیات گفت و جهانى
از علم و معرفت را با خود به خاک برد.(1) فرزندان ایشان، به غیر از
آیتاللَّه العظمى علوى، حجج اسلام آقایان حاج سید محمدحسن و حاج سید محمد
حسین علوى مىباشند و دامادهاى معظم له نیز حضرات آیات: حاج سید
حبیباللَّه طاهرى گرگانى و حاج سید حسن سبط احمدى مىباشد. والده ماجده
معظم له، صبیه مرحوم آقا شیخ على اصغر مؤیّد الشریعه شاگرد و محرّر مرحوم
آیتاللَّه حاج سید محمد حجت کوهکمرى، داماد مرحوم حجةالاسلام ملا محمود
زاهد قمى(1325 - 1266) (2ق( نماینده مردم قم در اولین دوره مجلس شوراى
ملّى - در زمان مشروطیت - و همشیرهزاده مرحوم آیتاللَّه حاج میرزا
ابوالفضل زاهدى قمى بوده است. ابوالزوجه آیتاللَّه العظمى علوى هم، ادیب
نامى قم، شارح و ناظم نهج البلاغه و شاعر اهلبیت - علیهمالسلام - مرحوم
حجةالاسلام و المسلمین حاج شیخ محمد على انصارى قمى(1405 - 1328) (3ق( -
صاحب کتابهاى متعدد در دفاع از حریم تشیع - بوده است که او و برادرانش
حضرات آیات: حاج شیخ مرتضى، حاج شیخ احمد و حاج شیخ محمود انصارى، همه از
مشاهیر علما و خطباى قم و نجف اشرف بودهاند.
ولادت
آیتاللَّه العظمى علوى، در خجسته ایّام ولادت با سعادت حضرت صدیقه طاهره
فاطمه زهرا سلام اللَّه علیها در سال 1359ق )خرداد 1318 ش( در نجف اشرف،
در بیت فضیلت و تقوا زاده شد. این ولادت، موجى از شادى و سرور در دل پدر
بزرگوارش برانگیخت، چه تا آن زمان چند پسر براى وى متولد شده بودند امّا
همگى در همان کودکى، از دنیا رفته بودند. لذا وى به ساحت مقدس
امیرالمؤمنین علیهالسّلام متوسل شد و از آن حضرت، درخواست فرزندى عالم و
صالح نمود.
رویای صادقه
آیتاللَّه حاج سید سجاد علوى، شبى در عالم خواب به محضر امیرمؤمنان
علیهالسّلام مشرّف شد و حضرت، بدو مژده ولادت پسرى را در آینده نزدیک داد
و از او خواست تا فرزندش را به نام »على« نامگذارى نماید. هنگامى که این
پسر به دنیا آمد، پدرش براى رعایت استحباب او را بنام »محمد« و براى قولى
که به امیرالمؤمنین علیهالسّلام داده بود، او را به »على« نامگذارى کرد.
پدرش، بارها بدو مىگفت: محمدعلى! تو با دیگر برادرانت تفاوت خواهى داشت و
در آینده به مقامات عالیه خواهى رسید. چون تو را با توسل به ذیلِ عنایت
امیرالمؤمنین، از خدا گرفتهام. معظمله، در دامان پاک پدر و مادرش -
رحمةاللَّه علیهما - بالید و پرورش یافت و بسیارى از مسائل دین و خواندن و
نوشتن را در محضر پدرش بیاموخت.
تحصیلات
آیتاللَّه العظمى علوى، هفت ساله بود (1365ق( که همراه پدر بزرگوارش به
ایران باز آمد و به قرائت قرآن مجید و آموختن نصاب و حساب و گلستان و پس
از آن به یادگیرى فنون ادب و علوم عرب نزد ایشان پرداخت. نخست، ادبیات و
مغنى و مطوّل و بخشى از شرح لمعه را نزد والدش بیاموخت و در سنّ شانزده
سالگى (1374ق(، همراه با معظم له و گروهى از همشهریانش به زیارت عتبات
عالیات، بیت اللَّه الحرام و بیت المقدس و شامات نائل آمد )و در طول مسیر
به بازگویى مسائل شرعى و خواندن کتابهاى دینى براى کاروانیان مىپرداخت(،
در بازگشت از سفر حج، قصد ماندن و تحصیل در حوزه علمیه نجف اشرف را داشت
که مرحوم آیتاللَّه العظمى حکیم)ره( )در زمانى که به دیدار پدر بزرگوارش
آمده بود، و از قصد ایشان آگاه شد( فرمودند: اگر ایشان در حوزه علمیه قم
به تحصیل بپردازد بهتر است، چون حوزه قم واجد دو ویژگى است: فنّ تدریس و
فنّ سخنورى، شخصى که در آن حوزه تحصیل نماید هر دو را فرا مىگیرد، هم درس
مىخواند و هم درس مىدهد و هم به تبلیغ دین مىپردازد، و لذا رهسپار حوزه
علمیه قم شد و در محضر درس اساتید بزرگ همانند حضرات آیات: مجاهدى تبریزى،
سلطانى طباطبایى و ستوده اراکى، زانوى ادب به زمین زد و باقیمانده سطوح را
فرا گرفت و این همه، 4 سال به طول انجامید. )که نشانگر استعداد بسیارش در
کسب معلومات و ضبط محفوظات است(.
اساتید
معظم له، در خلال تحصیل خویش توفیق یافت از دانش سرشار استوانههاى علم و
فقاهت، توشهها برگیرد و مبانى علمىاش را استوار سازد. آنان عبارتند از:
1. زعیم بزرگ شیعه آیتاللَّه العظمى بروجردى، که سه سال از درس فقه ایشان
بهره برد. 2. رهبر کبیر انقلاب آیتاللَّه العظمى امام خمینى، که هشت سال
از درس اصول ایشان استفاده کرد. 3. آیتاللَّه سید محمد محقق احمدآبادى
یزدى - مشهور به محقق داماد - که دوازده سال از درس فقه و اصول وى بهره
برد. 4. آیتاللَّه العظمى سید محمدرضا موسوى گلپایگانى. 5. آیتاللَّه
حاج شیخ عباسعلى شاهرودى. 6. آیتاللَّه حاج شیخ محمدعلى اراکى. 7.
آیتاللَّه حاج آقا مرتضى حایرى یزدى - که مدّت 15 سال در درس فقه ایشان
شرکت جُست و مورد توجه فراوان معظم له بود. همچنین، معظم له در ایام تعطیل
حوزه علمیه قم در فصل تابستان به مدت هفت سال، به نجف اشرف مىرفت و علاوه
بر زیارت عتبات عالیات، به درس علماى بزرگ نجف رفته و از آنان بهرهور
مىشد. ایشان عبارتند از آیات عظام: امام خمینى، آقاى خویى، آقاى شاهرودى
و میرزا باقر زنجانى قدّس اللَّه اسرارهم.
تدریس
استاد معظّم آیتاللَّه العظمى علوى مدظلّه العالى، عمر پر بار خویش را به
تألیف و تدریس و تبلیغ دین گذرانیده است. ایشان از همان اوانِ تحصیل، به
تدریس کتب ادبیات و سطوح پرداخت. (1334ش( بارها سیوطى و مغنى و مطوّل، شرح
شمسیه و شرح نظّام را تدریس کرد و در همان زمانِ نوجوانى (16 سالگى( کتاب
»کشف الغاشیة عن وجه الحاشیه« را تألیف نمود. از سال 1382 ق به تدریس سطوح
)معالم، قوانین، شرح لمعه و شرح تجرید( و سطح عالى )رسائل، مکاسب و کفایه
و شرح منظومه( پرداخت و گاه روزانه، چهار درس را تدریس مىکرد و درسهایش،
در زمره معروفترین و چشمگیرترین درسهاى حوزه علمیه قم بود. یکى از مورخین
حوزه علمیه قم - بیش از 30 سال پیش (1350ش( درباره ایشان، نوشت: معظم له
از فضلاء و مدرّسین و اساتید سطوح عالى حوزه علمیه است، که به زیور علم و
تقوا و متانت و بزرگوارى آراسته است.(4) جناب استاد، در سال 1405ق بود که
بنا به تقاضاى گروهى از فضلاء تدریس خارج فقه )بر اساس کتاب شرایع
الاسلامِ ابوالقاسم نجم الدین جعفرِ محققِ حلّى( را آغاز کرد و تاکنون
کتابهاى: طهارت و زکات را به پایان برده و هم اکنون شرح کتاب صلاة را
ادامه مىدهند و همزمان خارج اصول را نیز بر پایه کفایة الاصول آغاز نمود
که دوره کامل آن 15 سال به طول انجامید و به پایان رسید و هماکنون دومین
دوره آن، آغاز شده است. وى در طول 40 سال تدریس خویش، فضلاى بىشمارى را
از سرچشمه زلال علوم اهلبیت علیهمالسلام، بهرهمند ساخته که بسیارى از
آنان، هم اینک در شهرهاى مختلف و سمَتهاى گوناگون مانند: تدریس در حوزه و
دانشگاه، امامت جمعه و جماعت، قضاوت و نمایندگى مجلس به خدمت به اسلام و
مسلمین اشتغال دارند.
تبیلغ دین
قرآن مجید، یکى از وظایف فقیهان و عالمانِ دین را انذار مردمان و تبلیغ
رسالات خداوند بر مىشمرد. آیه شریفه »نَفْر« وظیفه یکایک اندیشمندان را
تعیین نموده و آن »ابلاغ تکلیف« است. آیتاللَّه العظمى علوى هم بر طبق
عمل به وظیفه خویش، از همان اوان طلبگىاش به تبلیغ دین پرداخت و سالیان
فراوان در ایام ماه مبارک رمضان و محرّم و صفر بر مسند وعظ و ارشاد تکیه
زده و هزاران نفر را با بیان شیوا و سخنان زیباى خویش از آبشخور علوم
اهلبیت - علیهمالسلام - سیراب نموده است و این شیوه پسندیده، حتى پس از
مرجعیت معظم له ادامه دارد. ایشان، به جز این ایام، سالیان فراوان، قبل از
رسیدن به مرجعیت (18 سال متمادى( در گرما و سرما، در تابستان و زمستان هر
پنجشنبه و جمعه به تهران مىرفت و پیرامون معارف دین در مسجد فاطمیه سخن
مىگفت و در همین راستا، هیئت محترم وحدت فاطمیه و صندوق قرض الحسنه آن را
هم تأسیس نمود و همزمان به تدریس شرح منظومه و شرح تجرید و اصول اعتقادات
به گروهى از اساتید دانشگاه و دانشجویان محترم مىپرداخت.
شیوه تدریس
درس معظم له از ملاحت گفتار، تتبع اقوال و دقّت و بررسى آنها، تحقیق مبسوط
در روایات )فقه الحدیث( و جمع بین اخبار متعارضه و بررسى رجال حدیث
برخوردار است. ایشان، با نظر افکندن در کتابهاى متداول و غیر متداول
)همانند: غنائم الایام میرزاى قمى، وسیلة المعاد ملا اسماعیل عقیلى نورى،
جامع المدارک آیتاللَّه خوانسارى( و نقد و بررسى آنها و کاویدن ادلّه،
سرانجام قولى را برگزیده، که گاه این سخن با سخنِ دیگر فقیهان منطبق بوده
و گاه متفرّد است. ایشان، به حضور منظّم و بدون تعطیل در ایّام درسى و سرِ
ساعت، بدوناندکىتأخیر - مقیّد بوده، و در روزهاى چهارشنبه به شرح و
توضیح حدیثى از فرمایشات پیامبر اکرم)ص( مىپردازد - و اگر روزى چهارشنبه،
تعطیل باشد این کار را در روز پیشین آن انجام مىدهد - و از این رهگذر
تاکنون به شرح وصایاى رسول خدا)ص( به امیرالمؤمنین علیهالسّلام، ابوذر
غفارى و عبداللَّه بن مسعود توفیق یافته است. )که شرح وصایاى پیامبر
اکرم)ص( به ابوذر به نام انوار اخلاقى »رهتوشه پارسایان« چاپ رسیده است(.
معظم له در طول درس، به یکایک پرسشها و اشکالات - هر چند سست و بىپایه -
شاگردان خود گوش فرا داده و با خوشرویى و اخلاق حسنه به پاسخ آنها
مىپردازد و از شاگردان سختکوش خویش به شایستگى تقدیر به عمل مىآورد و
بر فراز منبر تدریس، از آنان احترام مىنماید. ایشان در خلال درس، نیز به
ذکر مطالب مناسب از تاریخ و تفسیر و رجال و مواعظ نیز پرداخته و درسش،
آمیزهاى از مطالب گرانقیمت و ارزشمند است، که نتیجه سالیان فراوان
مطالعات مختلف و تجربههاى بسیار معظم له مىباشد.
مرجعیّت
معظم له، یکى از چهرههاى مشهور علم و تقوا و فقاهت در حوزه علمیه قم بوده
و در زمان مرجعیت آیاتِ عظام و مراجع تقلید پیشین، چشمهاى بسیارى به سویش
دوخته شده بود، پس از ضایعه وفات آنان بود که بسیارى از مردم مؤمن و متدین
- به ویژه اهالى مازندران و گیلان - از جنابش تقاضاى رساله عملیه نمودند،
که معظمله در سال 1412ق، فتاواى خویش را در اختیار همگان قرار دادند - که
به زبانهاى عربى و اردو نیز ترجمه شده - و بسیارى از مؤمنان در داخل و
خارج کشور تقلید ایشان را پذیرفته و بخشى از شهریه طلّاب حوزه علمیه قم،
همه ماهه توسط ایشان پرداخت مىگردد
تالیفات
استاد بزرگوار ما، آیتاللَّه العظمى علوى به جز تدریس منظّم فقه و اصول
)که صدها نوارِ آن موجود است(، تبلیغ و ترویج شعائر دینى، پرورش شاگردان
فراوان و راهنمایى مردمان و مقلّدان، داراى تألیفات متعدد فقهى، اصولى،
حدیثى و رجالى است، که نام آنها عبارتند از: الف. آثار چاپى: 1. توضیح
المسائل )به اردو ترجمه شده است(. 2. اجوبة المسائل یا پاسخ به جدیدترین
استفتائات (2 ج(. 3. مناسک حج. )آداب، اعمال و استفتائات حج(. 4. منهج
الصالحین )رساله توضیح المسائل عربى(. 5. منهج الناسکین )مناسک حج عربى(.
6. نورالهدى )تعلیقه بر عروة الوثقى(. 7. المناظر الناضرة فی احکام العترة
الطاهرة )ج 1. بخشى از کتاب الطهارة(. 8 . تعلیقه بر تحریرالوسیله (2 ج،
چاپ مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى)ره((. 9. گلچینى از انوار اخلاقى
)برگزیده درس اخلاق روز چهارشنبه(. 10. رهتوشه پارسایان، انوار اخلاقى )ج
1، شرح وصایاى پیامبر اکرم به ابوذر غفارى(. 11. توحید از دیدگاه علم )یکى
از سخنرانىهاى معظم له(. ب. آثار غیر چاپى: 1. المناظر الناضرة )ج 2 تا
10. شرح مفصّل ابواب طهارت، صلاة و زکات شرایع الاسلام(. 2. لئالى الاصول
(10 جلد. از مباحث الفاظ تا پایان استصحاب(. 3. زبدة اللئالى - تلخیص کتاب
فوق. 4. القواعد الفقهیة )قاعدههاى: ضمان، لا ضرر، تقیه، عدالت، میسور و
اصالة الصحة(. 5. رساله در فروع علم اجمالى. 6. رساله در تعادل و تراجیح.
7. رساله در اجتهاد و تقلید. 8 . تقریرات درس فقه آیتاللَّه العظمى
بروجردى )بحث: طهارت و قضا(. 9. تقریرات درس فقه آیتاللَّه محقق داماد
)کتاب صلاة وحج(. 10. تقریرات درس فقه آیتاللَّه حاج شیخ عباسعلى شاهرودى
)کتاب طهارت(. 11. تقریرات درس فقه آیتاللَّه اراکى )بحث صلاة الجمعة(.
12. تقریرات درس فقه آیتاللَّه حاج آقا مرتضى حایرى )کتاب طهارت و خمس(.
13. تقریرات درس اصول آیتاللَّه العظمى امام خمینى )از بحث مقدمة واجب تا
آخر قطع و ظن(. 14. تقریرات درس اصول آیتاللَّه محقق داماد )دوره کامل(.
15. تعلیقه بر وسیلة النجاة. 16. تعلیقه بر منهاج الصالحین. 17. کشف
الغاشیة عن وجه الحاشیة )توضیح مشکلات حاشیه ملا عبداللَّه، اولین تألیف
معظم له(. 18. نورالبیان فى تفسیر القرآن. 19. طبقات الرجال. 20. رهتوشه
پارسایان انوار اخلاقى )ج 2 و 3. شرح وصایاى پیامبر اکرم به امیرالمؤمنین
و عبداللَّه بن مسعود(.
بناهای ماندگار
آیتاللَّهالعظمى علوى، احداث و بنیاد بناهاى خیریه و عامالمنفعه را
وجهه همّت خویش ساخته و تاکنون در ساختمان - کلّى یا جزئى - چندین بناى
خیر، نقش اساسى و سهم چشمگیر داشته است. معظم له، علاوه بر اجازه مصرف
بخشى از وجوه شرعیه براى احداث بناهاى عام المنفعه، خود نیز به بنیادِ
مسجد، حسینیه، درمانگاه و صندوق قرض الحسنه در نقاط مختلف اقدام فرموده
است. تعمیر بخشى از مسجد جامع گرگان، تأسیس و تعمیر چند مسجد در گرگان و
روستاهاى اطراف، مسجد اعظم(5) و درمانگاه آیتاللَّه حاج سید سجاد علوى در
روستاى النگ، حسینیه سیّدالشهداء در مهدى شهر سمنان، صندوق قرض الحسنه و
هیئت محترم »وحدت فاطمیة« در خیابان هفده شهریور جنوبى )تهران( - از آن
جمله است. همچنین دفتر معظم له در قم و مشهد مقدس، در ایّام ولادت و
شهادتِ ائمة اطهار - علیهمالسلام - و روزهاى پنجشنبه هر هفته، شاهد
برگزارى مجالس معظم و با شکوهى است که خطبا و وعاظ محترم پیرامون معارف
شیعى و احیاى امر اهلبیت علیهمالسلام، به سخنرانى مىپردازند و نام و یاد
اهلبیت عصمت و طهارت را گرامى مىدارند. خداوند بر دوامِ توفیقات و صحّت و
خدمات ایشان بیافزاید و به آمال و مقاصدش در اجراى فرامین الهى، جامه عمل
بپوشاند.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
1) آثار الحجة 342/2؛ گنجینه دانشمندان 415 - 413/6؛ آینه دانشوران /272؛ مجله مسجد، ش 35، ص 87 - 82.
2) رجال قم/162؛ گنجینه دانشوران /203؛ گنجینه آثار قم 371/1؛ اختران تابناک، ج 2، ص 196.
3) گنجینه دانشمندان 343 - 339/2؛ اثرآفرینان 321/1؛ سخنوران نامى معاصر
404 - 401/1؛ مؤلفین کتب چاپى 192/4؛ الذریعه 108/9 و 1000؛ کتابنامه حضرت
زهرا /28 - 23؛ فرهنگ رجال و مشاهیر 186-185/2.
4) گنجینه دانشمندان )شریف رازى(، ج 2، ص 206؛ اختران تابناک )محلاتى(، ج 2، ص 196.
5) این مسجد عظیم - که در نوع خود بىنظیر است و در آن نواحى به سان
گوهرىمىدرخشد - در سال1350ش ساخته شد. مادهتاریخ ساختمان آن را مرحوم
حجةالاسلام و المسلمین حاج شیخ محمدعلى انصارى قمى چنین سروده است:
این مسجد اعظم که درش بر همه باز است
ستوار چو کعبه که در مُلک حجاز است
از همت مردان خدا طى شد و تاریخ
تا روز جزا قبلهگه اهل نماز است (1390ق(